“Vỡ mộng” tàu vỏ thép vươn khơi?

Tàu nằm bờ, nợ xấu tăng

Theo Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT), việc triển khai NĐ 67 đã tạo động lực để thúc đẩy ngành thủy sản phát triển về số lượng tàu cá xa bờ, tạo động lực khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư đóng tàu cá, trang bị hiện đại và ứng dụng công nghệ, kỹ thuật khai thác và bảo quản sản phẩm để nâng cao hiệu quả sản xuất.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường phân tích: Về phát triển tàu cá theo chính sách NĐ 67, đến nay đã phát triển được 1.030 tàu, với công suất lớn từ 800 mã lực trở lên. Riêng tàu vỏ thép là một loại hình đóng mới, hiện nay có tổng số 358 chiếc, bằng 34,2% trong tổng số 1.030 tàu. “Đây là phương tiện mới, do vậy quá trình đóng có tới 40 tàu hỏng, trong đó có 21 tàu của Bình Định hỏng nặng, 19 tàu khác hỏng nhỏ, sửa chữa được. Nhưng chỉ riêng 21 tàu hỏng nặng của 20 công ty đã phải tập trung ráo riết, hơn một năm sau toàn bộ số này được khắc phục. Tuy nhiên, hiện nay còn 55 chiếc tàu đóng theo NĐ 67 nằm bờ không ra khơi được”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường thông tin chi tiết.

Ông Nguyễn Văn Trung – Vụ trưởng Vụ Khai thác thủy sản (Tổng cục Thủy sản) cho rằng: Điểm nghẽn lớn nhất hiện nay chính là hoạt động sản xuất của một số tàu cá khó khăn, dẫn đến tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu lớn.

Câu chuyện hỗ trợ ngư dân đóng tàu theo NĐ 67 mới đây được không ít đại biểu Quốc hội nhắc tới trên nghị trường. Đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam) nhận định: Thời gian qua thực hiện chính sách phát triển thủy sản theo NĐ 67 của Chính phủ đã tạo động lực phát triển mạnh đội tàu đánh bắt xa bờ, công suất lớn. Chính sách hỗ trợ ngư dân đánh bắt xa bờ cũng đã mang lại hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, đến nay có nhiều tàu dừng hoạt động, nhiều tàu không duy tu, bảo dưỡng, không thực hiện đăng kiểm trở lại khi hết thời hạn theo quy định. “Nợ xấu, nợ quá hạn gia tăng. Tại Quảng Nam, nợ xấu trong lĩnh vực này chiếm đến 52,17% tổng dư nợ xấu trên địa bàn. Đồng thời, thời gian qua cũng đã xuất hiện tình trạng lợi dụng chính sách hỗ trợ đánh bắt xa bờ để trục lợi”, đại biểu tỉnh Quảng Nam nói.

Đại biểu Lê Công Nhường (Bình Định) còn nhấn mạnh: NĐ 67 khi triển khai có một số bất cập khiến nhiều ngư dân tiên phong bỗng chốc trắng tay, nợ nần. Ở Bình Định có ngư dân cùng đường đã vay tín dụng đen phải bỏ trốn, gia đình tan nát. “Bộ NN&PTNT có những giải pháp gì để hỗ trợ những ngư dân tiên phong với NĐ 67 hiện đang là những con nợ xấu?”, vị đại biểu này đặt câu hỏi với “tư lệnh” ngành NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường.

Góp thêm tiếng nói từ góc độ ngân hàng vào câu chuyện đóng tàu theo NĐ 67, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng cho hay: Hiện nay, tổng dư nợ cho vay theo NĐ 67 khoảng 10.500 tỷ đồng và nợ xấu hiện nay là 33%. Trước diễn biến trên, từ cuối năm 2018, Ngân hàng Nhà nước đã chủ động báo cáo Thủ tướng và có chỉ đạo các bộ, ngành, cùng với các địa phương liên quan để triển khai các biện pháp. “Thời gian qua, phía ngân hàng đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng trong thẩm quyền của mình tiến hành các giải pháp như cơ cấu lại thời hạn trả nợ; đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho rất nhiều những khách hàng nông dân, ngư dân vay vốn”, Thống đốc Lê Minh Hưng nói.

Loại chính sách không phù hợp

Tại sao chủ trương hỗ trợ ngư dân đóng tàu cá vươn khơi được đề ra trong NĐ 67 đầy khả quan mà quá trình triển khai thực tiễn lại chưa suôn sẻ? Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng có một số nguyên nhân cơ bản như: Đánh bắt không hiệu quả, ngư trường hiện nay quá tải; một số chủ tàu không có điều kiện hoạt động rất muốn chuyển đổi; một số tàu hoạt động không hiệu quả từ đó không tích cực tham gia, dẫn đến có hơn 30% tàu đến kỳ bảo dưỡng nhưng không đi bảo dưỡng…

Trước tình hình này, Bộ NN&PTNT đã tham mưu và Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra nhiều quyết sách như: Xác định rõ tiềm năng ngư trường của Việt Nam không nhiều, không khuyến khích. Bên cạnh đó, phương thức đầu tư hỗ trợ tín dụng theo cơ chế như đã áp dụng cho 1.030 tàu đã đóng là khuyến khích lãi suất từ 5-7% tùy khối lượng của tàu, giá trị của tàu không có tác dụng nhiều, tạo ra tâm lý ỷ lại. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành ngay một Nghị quyết thay đổi, không khuyến khích việc này nữa mà ai có đủ điều kiện ra khơi, có năng lực, có kinh nghiệm, có tiềm lực thì tự người đó đóng và Nhà nước hỗ trợ một lần. Đóng xong con tàu Nhà nước hỗ trợ tối đa 35%, với trị giá từ 6-8 tỷ đồng tùy loại công suất. Từ năm 2018, việc đóng tàu theo NĐ 67 đã chuyển hẳn sang dạng này. Đến nay có 40 chiếc làm theo kiểu này, trong đó có hơn 30 chiếc đã đóng xong, đi vào hoạt động.

“Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo 28 tỉnh, thành tổng kết NĐ 67. Trong tháng 12 tới, Chính phủ sẽ chỉ đạo tổng kết tất cả 28 tỉnh, thành để đưa ra các quyết sách riêng. Dù sao chúng ta vẫn phải xây dựng, hoàn thiện những cơ chế, chính sách để khuyến khích ngư dân, còn phương thức gì không phù hợp, chính sách gì không phù hợp kiên quyết loại ra”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.

Thống đốc Lê Minh Hưng thông tin thêm: Trước những diễn biến tình hình nợ xấu còn tiếp tục phát sinh, cuối tháng 10 vừa qua, Ngân hàng Nhà nước đã báo cáo Thủ tướng để chỉ đạo các bộ, ngành, trước hết là Bộ NN&PTNT phải tham mưu cho Chính phủ để phối hợp với các địa phương, rà soát lại quy hoạch phát triển tàu cá gắn với nguồn lợi thủy sản và các nhóm nghề và ngư trường khai thác, hướng dẫn ngư dân và các địa phương để tổ chức lại sản xuất, hoạt động khai thác một cách hiệu quả và bền vững hơn. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước kiến nghị Thủ tướng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố triển khai chỉ đạo của Thủ tướng đã có từ cuối năm 2018. Trong đó, các địa phương tập trung phối hợp với ngành ngân hàng để rà soát các trường hợp. Trong những trường hợp bất khả kháng thì tiếp tục hỗ trợ để cùng với ngành ngân hàng cơ cấu lại nợ. Trong những trường hợp khác có biểu hiện ỷ lại, chây ỳ thì cũng phối hợp với ngành ngân hàng để tiến hành thu hồi nợ…

(Theo haiquanonline)